ગીરીકંદરામાંથી પ્રગટ થયા પ્રભુ, આપ ગોવર્ધન નાથરે

ગીરીકંદરામાંથી પ્રગટ થયા પ્રભુ, આપ ગોવર્ધન નાથરે,
નંદ-જશોમતી કેરા લાલન ,વ્રજ સહુ કીધું સનાથ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
મારે મન વસિયા વ્રજનાથ, મધુરું વહાલો હસીયારે
શ્રાવણ સુદ પાંચમના દહાડે,થયું ભુજા દર્શન રે ,
ગીરીકંદરા માં આપ બિરાજે વહાલો ,શું કહું પ્રસન વદન --ગોવર્ધન રસીયારે,
ઘણા દિવસ ભુજા નું પૂજન, ચાલ્યું તે વ્રજ માય રે ,
દૂધ લઈને સ્નાન કરાવે ,મહિમા કહ્યો નવ જાય --ગોવર્ધન રસીયારે,
છિદ્ર સહિય શીલા ગિરિવરની ,તેમાં શ્યામ સ્વરૂપ રે ,
એક ગાય ત્યાં નિત્ય જાય છે ,દૂધ સ્ત્રવે તદરૂપ--ગોવર્ધન રસીયારે,
એક બ્રાહ્મણની ગાય હતી તેણે,પૂછી ગોવાળિયાને પેર રે ,
દૂધ ઘટે છે નિત્ય કેમ મારું ? દોહી લઇ જાય તું ઘેર --ગોવર્ધન રસીયારે,
ત્યારે ગોવાળીયાએ એમ કહ્યું ,ખબર કાઢું નિર્ધાર રે ,
કોણ પ્રકાર થાય છે આ ગૌનો ,કહું સમજાવી સાર --ગોવર્ધન રસીયારે,
સાંજ-સવાર ગૌ ટોળામાથી ,ગિરિવર ઉપર જાય રે ,
ઉભી રહીને દૂધ સ્ત્રવે ,નિત્ય પ્રાણ જીવન ને પાય --ગોવર્ધન રસીયારે,
ગૌ પ્રકાર જોઈ ગોવાળિયો ,બ્રાહ્મણ ને લાવ્યો સંગ રે ,
અચરજ જોઈ વિસ્મય થયું મન ,કહાવ્યું સૌને ઉમંગે --ગોવર્ધન રસીયારે,
સૌ વ્રજવાસી ગીરીપર આવ્યા ,બોલ્યા મુખથી બોલ રે ,
કોઈ દેવતા કે દ્રવ્ય હોય એમ ,કીધો મુખથી તોલ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
ગીરી શીલા ઉંચકી ને જોયું ,તો દીઠા સુંદર શ્યામ રે ,
પૂછ્યું દેવતા પર્વત કેરા ,શું છે તમારું નામ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
પ્રાણજીવન ત્યારે એમ બોલ્યા કે દેવદમન મુજ નામ રે ,
મહિમા ચાલ્યો વ્રજ માં જાજો,પૂર્ણ કરે મન કામ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
દહીં-દૂધ વ્રજવાસી કેરા ,આરોગે નંદલાલ રે ,
ઝારખંડમાં જઈ મહાપ્રભુજીને ,આજ્ઞા કરી તત્કાલ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
ઇન્દ્ર ,નાગને દેવદમનતે પ્રગટ થયા વ્રજમાહે રે ,
ગિરિવર ઉપર આપ પધારી ,સેવા ચલાવોને ત્યાય --ગોવર્ધન રસીયારે ,
મહાપ્રભુજી વ્રજ માં પધાર્યા ,સંદુપાંડે ને ઘેર રે ,
વચન સુણ્યા ગિરિવર પ્રભુના ,વાત પૂછી કરી પેર --ગોવર્ધન રસીયારે ,
સંદુપાંડે શ્રી મહાપ્રભુજી ને ,કહે છે પ્રાગટ્ય નો પ્રકાર રે ,
દેવદમન નામે પ્રગટ થયા છે ,મહિમા અપરંપાર --ગોવર્ધન રસીયારે ,
ગિરિવર ઉપર આપ પધાર્યા ,સામા મળ્યા નીજનાથ રે ,
અંગો અંગ ભેટી સુખ ઉપજ્યું ,જોડ્યા પછી બે હાથ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
ગોવર્ધન ઉદ્ધરણ ધીર નું ,નામ ધર્યું શ્રીનાથ રે ,
મોરપીછ્નો મુગટ ધરાવ્યો ,બંસી દીધી હાથ --ગોવર્ધન રસીયારે ,
પાટે બેસાડી ને ભોગ ધરાવ્યો ,ત્યાંથી પધાર્યા આપ રે ,
નિજ જન મન આનંદ વધાર્યો ,દુર કીધા તન તાપ --ગોવર્ધન રસીયારે ,

श्रीनाथ जी प्राकट्य

श्रीनाथ जी प्राकट्य
विक्रम संवत् १४६६ ई. स. १४०९ की श्रावण कृष्ण तीज रविवार के दिन सूर्योदय के समय श्री गोवर्धननाथ का प्राकट्य गिरिराज गोवर्धन पर हुआ। यह वही स्वरूप था जिस स्वरूप से इन्द्र का मान-मर्दन करने के लिए भगवान्, श्रीकृष्ण ने ब्रजवासियों की पूजा स्वीकार की और अन्नकूट की सामग्री आरोगी थी।श्री गोवर्धननाथजी के सम्पूर्ण स्वरूप का प्राकट्य एक साथ नहीं हुआ था पहले वाम भुजा का प्राकट्य हुआ, फिर मुखारविन्द का और बाद में सम्पूर्ण स्वरूप का प्राकट्य हुआ।

श्रीनाथ जी प्राकट्य कथा

१. श्री नाथ जी की वाम भुजा का प्राकट्य - जब आस पास के ब्रजवासियों की गायें घास चरने श्रीगोवेर्धन पर्वत पर जाती थी तब श्रावण शुक्ल पंचमी (नागपंचमी) सं. १४६६ के दिन सद्द् पाण्डे की घूमर नाम की गाय को खोजने गोवर्धन पर्वत पर गया, तब उन्हें श्री गोवर्द्धनाथजी की ऊपर उठी हुई वाम भुजा के दर्शन हुए. उसने अन्य ब्रजवासियों को बुलाकर ऊर्ध्व वाम भुजा के दर्शन करवाये। तब एक वृद्ध ब्रजवासी ने कहा की भगवान् श्रीकृष्ण ने गिरिराज गोवर्धन को बाये हाथ की अंगुली पर उठाकर इन्द्र के कोप से ब्रजवासियों, ब्रज की गौऐं और ब्रज की रक्षा की थी। तब ब्रजवासियों ने उनकी वाम भुजा का पूजन किया था। यह भगवान् श्रीकृष्ण की वही वाम भुजा है।वे प्रभु कंदरा में खड़ें है और अभी केवल वाम भुजा के दर्शन करवा रहे है। किसी को भी पर्वत खोदकर भगवान् के स्वरूप को निकालने का प्रयत्न नहीं करना चाहिए। जब उनकी इच्छा होगी तभी उनके स्वरूप के दर्शन होगे। इसके बाद लगभग ६९ वर्षो तक ब्रजवासी इस ऊर्ध्व भुजा को दूध से स्नान करवाते, पूजा करते, भोग धरते और मानता करते थे। प्रतिवर्ष नागपंचमी के दिन यहां मेला लगने लगा था।

२. श्री नाथ जी के मुखारबिंद का प्राकट्य - वि.स. १५३५ में वैशाख कृष्ण एकादशी को मध्यान्ह एक अलोकिक घटना घटी। गोवर्धन पर्वत के पास आन्योर गाँव के सद्दू पाण्डे की हजारों गायों में से एक गाय जिसका नाम घूमर था, नंदरायजी के गौवंश की थी. वह नित्य तीसरे प्रहर उस स्थान पर पहुँच जाती थी, जहाँ श्री गोवर्धननाथजी की वाम भुजा का प्रकट्य हुआ था। वहाँ एक छेद था। उसमें वह अपने थनों से दूध की धार झराकर लौट आती थी।
सद्दू पाण्डे को संदेह हुआ कि कोई ग्वाला अपरान्ह में धूमर गाय का दूध दुह लेता है इसलिए यह गाय संध्या समय दूध नहीं देती है। एक दिन उसने गाय के पीछे जाकर स्थिति जाननी चाही, उसने देखा कि गाय गोवर्धन पर्वन पर एक स्थान पर जाकर खडी हो गयी और उसके थनों से दूध की धार शिला के अन्दर जा रही है. सद्दू पाण्डे को आश्चर्य हुआ। उसके निकट जाकर देखा तो उसे श्री गोवर्धननाथजी के मुखारविन्द के दर्शन हुए. श्री गोवर्धननाथजी ने स्वयं सद्दू पाण्डे से कहां कि-'मेरा नाम "देवदमन" है तथा मेरे अन्य नाम इन्द्रदमन और नागदमन भी है। उस दिन से ब्रजवासी श्री गोवर्धननाथजी को देवदमन के नाम से जानने लगे। सदू पाण्डे की पत्नी भवानी व पुत्री नरों देवदमन को नित्य धूमर गाय का दूध आरोगाने के लिए जाती थी

३. श्री नाथ जी के सम्पूर्ण श्रीअंग का प्राकट्य - वि.स. १५४९ (ई.स. १५९३) फाल्गुन शुक्ल एकादशी गुरूवार के दिन श्री गोवर्धननाथजी ने महाप्रभु श्री वल्लभाचार्यजी को झारखण्ड में आज्ञा दी- हमारा प्राकट्य गोवर्धन की कन्दरा में हुआ है। पहले वामभुजा और मुखारविन्द का प्राकट्य हुआ था, अब हमारी इच्छा पूर्ण स्वरूप का प्राकट्य करने की है। आप शीघ्र ब्रज आवें और हमारी सेवा का प्रकार प्रकट करे। यह आज्ञा सुनकर महाप्रभु श्री वल्लभाचार्य अपनी यात्रा की दिशा बदलकर ब्रज में गोवर्धन के पास जतीपुरा ग्राम पधारे.
वहाँ आप श्री सद्दू पाण्डे के घर के आगे चबूतरे पर विराजे। श्री आचार्यजी महाप्रभु के अलौकिक तेज से प्रभावित होकर सद्दू पाण्डे सपरिवार वल्लभाचार्यजी के सेवक बने। सद्दू पाण्डे ने वल्लभाचार्यजी को श्रीनाथजी के प्राकट्य की सारी कथा सुनाई। श्री महाप्रभुजी ने प्रातःकाल श्रीनाथजी के दर्शनार्थ गोवर्धन पर पधारने का निश्चय व्यक्त किया। दूसरे दिन प्रातः काल श्री महाप्रभुजी अपने सेवको और ब्रजवासियों के साथ श्री गिरिराजजी पर श्रीनाथजी के दर्शनों के लिए चले।
सर्वप्रथम गिरिराजजी को प्रभु का स्वरूप मानकर दण्डवत प्रणाम किया और उनसे आज्ञा लेकर गिरिराजजी पर धीरे-धीरे चढ़ना आरम्भ किया। जब दूर से ही सद्दू पाण्डे ने श्रीनाथजी के प्राकट्य का स्थल बतलाया तब महाप्रभुजी के नेत्रों से हर्ष के अश्रुओं की धारा बह चली। उन्हे ऐसा लग रहा था कि वर्षो से प्रभु के विरह का जो ताप था, वह अब दूर हो रहा है। उनकी पर्वत पर चढ ने की गति बढ गई। तभी वे देखते है कि सामने से मोर मुकुट पीताम्बरधारी प्रभु श्रीनाथजी आगे बढे आ रहे है। तब तो श्रीमद् वल्लभाचार्य प्रभु के निकट दौडते हुए से पहुँच गये।
आज श्री वल्लभाचार्य को भू-मंडल पर अपने सर्वस्व मिल गये थे। श्री ठाकुरजी और श्री आचार्यजी दोनो ही परस्पर अलिंगन में बंध गये। इस अलौकिक झाँकी का दर्शन कर ब्रजवासी भी धन्य हो गये। आचार्य श्री महाप्रभु श्रीनाथजी के दर्शन और आलिंगन पाकर हर्ष-विभोर थे। तभी श्रीनाथजी ने आज्ञा दी-“श्री वल्लभ यहाँ हमारा मन्दिर सिद्ध करके उसमें हमें पधराओं और हमारी सेवा का प्रकार आरम्भ करवाओं”।श्री महाप्रभु जी ने हाथ जोड़कर विनती की “प्रभु !आपकी आज्ञा शिरोधार्य है”।
श्री महाप्रभु ने अविलम्ब एक छोटा-सा घास-फूस का मन्दिर सिद्ध करवाकर ठाकुरजी श्री गोवर्धननाथजी को उसमें पधराया तथा श्री ठाकुरजी को मोरचन्द्रिका युक्त मुकुट एवं गुंजामला का श्रृंगार किया। आप श्री ने रामदास चौहान को श्रीनाथजी की सेवा करने की आज्ञा दी। उसे आश्वासन दिया कि चिन्ता मत कर स्वयं श्रीनाथजी तुम्हे सेवा प्रकार बता देंगे। बाद में श्री महाप्रभुजी की अनुमति से पूर्णमल्ल खत्री ने श्रीनाथजी का विशाल मन्दिर सिद्ध किया। तब सन् १५१९ विक्रम संवत् १५७६ में वैशाख शुक्ल तीज अक्षय तृतीया को श्रीनाथजी नये मन्दिर पधारे तथा पाटोत्सव हुआ। तब कुछ बंगाली ब्राह्मणों को श्रीनाथजी की सेवा का दायित्व सौपा गया।

|| तीनों योगों का तुलनात्मक अध्ययन ||

क्रम संख्या ज्ञानयोग | कर्मयोग | भक्तियोग |

 

[ १ ] आध्यात्मिक साधना | भौतिक साधना | आस्तिक साधना |
[ २ ] जानने की शक्ति | करने की शक्ति | मानने की शक्ति |
[ ३ ] विवेक की मुख्यता | क्रिया की मुख्यता | भाव [ श्रधा ] की मुख्यता |
[ ४ ] स्वरूप को जानना | सेवा करना | भगवान को मानना |
[ ५ ] स्वरूपपरायणता | कर्तव्यपरायणता | भगवतपरायणता |
[ ६ ] स्व - आश्रय | धर्म [ कर्तव्य ] का आश्रय | भगवद - आश्रय |
[ ७ ] अहंता का त्याग | कामना का त्याग | ममता का त्याग |
[ ८ ] अहंता को मिटाना | अहंता को शुद्ध करना | अहंता को बदलना |
[९ ] अपने लिए उपयोगी | संसार के लिए उपयोगी | भगवान के लिए उपयोगी |
[१० ] 'अक्षर ' की प्रधानता | ' क्षर ' की प्रधानता | ' पुरुषोत्तम ' की प्रधानता |
[११ ] ज्ञातज्ञातव्यता | कृतकृत्यता | प्राप्तप्राप्तव्यता |
[१२ ] अखंड रस | शांत रस | अनंत रस |
[१३ ] तात्विक संबंध | नित्य संबंध | आत्मीय संबंध |
[१४ ] परमात्मा से एकता | परमात्मा से समीपता | परमात्मा से अभिन्नता |
[१५ ] बोध की प्राप्ति | योग की प्राप्ति | प्रेम की प्राप्ति |
[ १६ ] स्वाधीनता | उदारता | आत्मीयता |
[१७ ] स्वरूप में स्थिति | जड का आकर्षण मिटता है | भगवान में आकर्षण होता है |
[१८ ] कर्तृत्व का त्याग | भोकत्र्तव का त्याग | ममत्व का त्याग |
[१९ ] आत्मसुख | संसार का सुख | भगवान का सुख |
[२० ] कुछ भी न करना | संसार के लिए करना |भगवान के लिए करना |
[२१ ] प्रकृति के अर्पण करना | संसार के अर्पण करना | भगवान के अर्पण करना |
[२२ ] विरक्ति | अनासक्ति | अनुरक्ति |
[२३ ] देहाभिमान बाधक है | कामना बाधक है | भगवद - विमुखता बाधक है |
[२४ ] कर्म भस्म हो जाते हैं | कर्म अकर्म हो जाते हैं | कर्म दिव्य हो जाते हैं |

Holashtak Aarambh – Start of Holashtak – Faagan Shukla 8

Lalita lavanga latapari silana, komala malaya samire

Asht means octave (Eight). What the West calls an octave is called "Ashtak" in devnagari language.

Today heavy play of Holi takes place with Shreeji. According to our own margiya pranali (routine), today the play is done with the bhav of Shree Swaminiji.

The intimate Sakhi (women friend in divine sports) of shree Swaminiji i.e. women friend named ‘Hori’, with the orders of Shree Swaminiji, incites or invokes the pure holy desires (Kaam) to play holi with Shree Prabhu. This sakhi incites the ‘Kaam’ inside the heart of bhaktas (devotees) and makes devotees excited and thus emerges the aesthetic pleasure (Ras) inside bhaktas heart. The Yugal swaroop (both Shree Prabhu and Shree Swaminiji) does the transcendental (Alaukik Lilas) plays during day and night and thus it is known as ‘Holashtak’. Shree Prabhu bestows the Ras through the Astang i.e. eight branched body and Ashta Sakhi i.e. Eight main women friends of Shree Prabhu. Today Shree Prabhu is offered various new types of samagris.

The Special unique routine during Vasant, Faag,Dhammar and Hori in Pushtimarg

1. To Shreenathji at Nathwara, Holi play (Khel) is done only with four powders i.e Chova (dark in color), Gulal (red in color), Abir (white in color) and Chandan (Yellow in color).
2. First Chandan, then Gulal, abir and Chova are applied and sprinkled on Shreenathji during the khel in sequence.
3. Chandan is sprinkled first with the bhava of Shree Swaminiji’s glory then Chandravaliji’s and Lalitaji’s Red color of Love towards Shree Prabhu is sprinkled and at last chova(dark) is sprinkled with the bhav of Shree Yamunaji.
4. Before the khel, the Charans (Lotus like feet) of Shree Prabhu, Jhariji (water pot), Banta, Gaadi (cushions) and takiya (pillow) are covered with a cloth. This is because Khel (play of holi) is not possible without equality i.e. the difference between Parbrahm and Bhakta has to be removed during the keel so that bhakta can play holi with Shreeji with complete Madhurya Ras. Now, Das bhav comes if bhakta does the darshan of Charans of Shreeji thus, charans are covered.
5. The kirtan ‘Vraj Yuvati Satsange Haririh’ is sung from Vasant Panchami upto Kunj Ekadashi when Dol kirtans are started.
6. Only during the Rajbhog Aarti, the flowers are sprinkled, because this Ras lela is viewed by several dev ganas and to celebrate they sprinkles flowers on Shree Prabhu to express their devotion.
7. The color syringe i.e. Pichkaari and Potli of colors does not come during the first 10 days of vasant.
8. Kirtankaar does the Kirtans standing because how can the sevak of Shree Prabhu can sit when Swami and Swaminiji does not sit during the khel.
9. After sprinkling the colors, the colors are not removed and cleaned from the floor since this is not with the bhav of Nandalay but with the bhav of Vraj Angan.

|| Bal Bodh ||

 || Bal Bodh ||

|| BalBodh ||

In the town of Ambala, India there was a person named Narayandas Kayasth. He became the follower of Shri Vallabh. When Shri Narayandasji was ordered to go home after several days of stay with Shri Vallabh, he told Shri Vallabh that he was not inspired in any ways. Therefore, Shri Vallabh created this work in the form of "Bal Bodh" for him. As the title suggests, it is intended as exhortation to juniors in spiritual life. This volume refers to the "Four Ends" of human life as taught by the Vedas and by the sages. These four purposes of life are:
1. Righteousness (Dharma)
2. Wealth (Artha)
3. A Desire for Ultimate Happiness ( Kama)
4. Exaltation and sublimation of soul (Moksha)
Here Shri Vallabhacharyaji proposed only to consider Moksha Purushartha, as that is the real goal of the aspirants of spiritual life. Those who are interested in seeking Dharma, Artha, and Kama should understand their nature and ways from Smruti works by Brihaspati, Chanakya and Vatsyayana respectively. Before getting clear understanding about the Pushti Marg, Shri Vallabhacharyaji wanted to describe all other Marga in the society so that the devotee could have clear idea about the strengths and weaknesses of each Marga before entering in to the path of grace – Pushti Marga.
Now, let we recite all the Shloka of Bal Bodh with its meaning.

Natva Harim Sadaanandam, Sarva Siddhant Sangraham I

Balprabodh Naarthaya, Vadami Suvi Nishchitam II

Bowing down to the ever-joyful Hari (the Lord and Savior Sri Krishna), I invite here the essence of all doctrines, after having settled them well in may mind for the guidance of children.
Here Shri Mahaprabhuji (Shri Vallabh) addresses all the juniors in the pathway of spiritual life. He addresses all the principles in brief type of form. He also describes the form of God with all happiness and capability of God to take away all the worries of a person.  

Dharmarth Kama Mokshakhya-Schatva Rortha Manishinaam I

Jiveshvar Vicharen, Dvidha Te Hee Vicharitah II

Dharma(Righteousness), Artha (Economic well-being), Kama (Happiness) and Moksha (Salvation), these for goals of life have been conceived and set up both by men and God, in two different ways.
There are four purposes of life of every intellectual individual that are righteousness (Dharma), wealth (Artha), a desire for ultimate happiness (Karma), and exaltation of soul (Moksha.) These four purposes of life can be attained by an individual and also by God.

Alloukikastu Vedoktaha, Sadhya Saadham Sayuntaha I

Loukika Rishibhihi Prokta, Stathai Veshwar Shikshayaa II

Of these two sets of goals, that which is divine has been declared with the mention of the goal as well as the means to be followed by the Vedas. The other i. e. the human has been declared buy the Rishis taught by God.
The God has described divine purpose of life in Vedas. It also describes how to attain those purposes by using ceremonial performance of Sacrifice (yagna) and to use purified butter (ghee) in these ceremonies. By God’s grace, Rishimunis have described how to attain those four purposes of life by individuals. It is described in Smruti volume.

Lauki Kanstu Prava Kshayami, Vedaa Daadhya Yatah Sthitaha I

Dharma Shastrani Nitishch, Kama Shastani Cha Kramat II

Tri Varga Sadhaka Niti, Na Tanniranaya Uchyate I

All the divine purposes are based on Vedas. Therefore, here Shri Vallabh describes very well the purpose of life out of those first three Dharma, Artha and Kama are achieved respectively by Dharma Shastra, Artha Shashtra and Kama Shashtra. So Shri Vallabh does not waste time by explaining those purposes.

Mokshe Chatvari Shastrani, Laukike Parataha Svataha II

Dvidha Dve Dven Svata Statra, Sankhya Yogan Prakirti Tau I

Tyagaa Tyaga Vibhagen, Sankhye Tyagaha Prakirtitaha II

Exaltation of soul thought by an individual is described in four shastras. In that description exaltation is of two types 1. Exaltation by Others 2. Exaltation by Yourself. Each exaltation is explained by two Shastras. Self renunciation is achieved by two things, with sacrifice and without sacrifice which very well explained in Sankhya and Yoga Shastras. In Sankhya Shastra, it is explained about self renunciation.

  Ahanta Mamta Nashe, Sarvatha Nirhan Krutau,

Svarup Shtho Yada Jivaha, Krutharthaha Sa Nig Dhya Te.

With the knowledge of Sankhya Shastra, soul becomes free of I-ness, self pride and egoism. When this state of soul is achieved, it is called self realization and that soul becomes purified and inner knowledgeable.

  Tadartham Prakriya Kachit, Puranepi Nirupita,

Rishibhir Bahudha Prokta, Fal Mek Mabaahyataha.

Rishimunis (Saints) have achieved this self realization as per described in Sankhya Shastra. They have achieved by practical means and applying in their daily life. All Puranaas believe in one God and every thing is governed by one God only. By the knowledge of Sankhya Shastra, we get same fruits.

  Atyaye Yoga Margohi, Tyagopi Mama Saivhi,

Yama Dayastu Kartavyaha, Siddhe Yoge Krutharthaa.

There is definite path in Yogamarg to achieve self exaltation without sacrifice. Here you have to give mental sacrifice. By proper disciplinary control of breathing, food, meditation, speech, mental exercise, daily routine, we can achieve extraordinary spiritual state of soul which is capable of uniting with God very easily.

  Paraa Shreyana Mokshastu, Dvidha Sopi Nirupayate,
Brahma Braahamana Taan Yaat, Stada Rupena Su Sevyate.

The salvation of soul favored by others (Gods) Brahmaji is already worshipped as Brahmanas by doing study of Vedas. Moreover, Brahmaji is generator of life, so he will not give exaltation to soul because it is reverse process of generation.

  Te Sarvartha Na Chadyen, Shastran Kim Chidudeeritam,

Ataha Shivasch Vishnusch, Jagato Hita Karankou,

Vastunaha Sthiti Samhaarau, Karyan Shastra Pravartakau.

Brahmaaji never gives exaltation. He has created Shastra named Vaikhanasa related to exaltation. Therefore, for exaltation, Shiva and Vishnu are capable. Vishnu’s job is to operate and protect the world. Whereas, Shiva’s job is to destroy the world. Both are prominent and proficient in their work.

  Brahmeiva Tadrusham Yasmat, Sarvatmak Tayoditau

For these reason only supreme power has created powers like Vishnu and Shiva. And these powers are called Gods and they are proficient in their defined work.

Nirdosh Purnagunataa, Tattchhaashtre Tayaha Krutaa,

Bhog Moksh Phale Daatun, Shaktan Dwavapi Yadyapi.

Bhogah Shiven Moksh Stu, Vishnu Neti Vinischayah,

Loke Pi Yat Prabhurbhunkte, Tann Yachhti Karhichit.

Shiva’s innocence and versatility for universe is described in "Pashupatshashtra" and for Vishnu it is described in "Naradpanchratra." Shiva and Vishnu both are capable to give worldly physical comforts and also exaltation of soul. But as a matter of fact, Shiva always gives worldly physical emetics and Vishnu always gives exaltation of soul. But there are some exceptions. If we think deeply, as in real world owners who are enjoying physical comforts will not allow their servants to enjoy same physical comforts. So applying this simple logic, Shiva always wants exaltation for himself so he will not give exaltation to his devotees, but he will give physical comfort for sure. It is reverse for Vishnu, that he likes physical comforts, so he will give exaltation of soul to his devotees.

Ati Priyay Tadapi, Diyate Kavachi Dev Hi,

Niya Tarth Pradanen, Tadi Yatvam Tada Shrayaha,

Pratyekam Sadhanam Chaitad, Dwitiyarthe Mahan Shramah.

As we understood ahead that every god is capable of giving exaltation and physical comforts but they will normally give what they do not want; but for very favorite devotees, they will give what they want. In other words Shiva will give exaltation of soul to his very favorite devotee and Vishnu will give physical comforts. But to do so Shiva and Vishnu has to go very great exertion.

Jivaha Swabhavto Dusta-Dosha Bhavaaya Sarvada,

Shravanaadi Tatah Premna, Savvam Karyam Hi Siddhyati,

Moksha Stu Sulabho, Vishnnor Bhogasch Shivat Stathaa.

Shri Vallabh draws our attention that human mind is faulty and immersed in worldly affairs by nature. To get freedom from all worldly affairs and achieve true happiness, one should perform nine fold devotion.
Nine fold devotions are:
1. To hear about Shri Krshna
2. To Praise the Shri Krshna
3. To remember Shri Krshna every second
4. To offer service in the lotus feet of Shri Krshna
5. Worship, devotion
6. A respectful bowing
7. Servitude
8. Friendship
9. Self dedication with love
By doing nine fold devotion, one can easily achieve happiness from Shiva and exaltation from Vishnu.

Samarpane Natmanohi, Tadiyatvam Bhaved Dhruvam,

Atadiya Tayaa Chapi, Kevalschet Samashritaha.

Those who dedicate self, wealth, family including wife and children etc. to Shri Krshna, always achieve best love and devotion from God. But those who have not achieved that devotion through self dedication and always surrender themselves to Shri Krshna also gets sublimation of soul towards God head.

Tadaa Shraya Tadiyatva-Buddh Yei Kinchit Samacharet,

Swadharm Manutishtthin Vai, Bhaar Dwaigunya Manyathaa.

In conclusion, to understand His divineness, we should accept total surrenderness towards Supreme Being, the Krshna. And we should perform our duties toward Him (nine fold devotion) and also we should perform worldly duties too. Failure to perform both duties we are doing double sin, and Krshna has to do extra to exalt those souls. and it takes longer for those souls to be exalted.

 Eetyevam Kathitam Sarvam, Naiteej Gnene Brahmaha Punaha.

Thus, so far Shri Vallabh established the principles for life and we should understand it without doubt.

|| Shree Yamunaji ||

|| Shree Yamunaji ||

Three Forms of Shree Yamunaji:

In pushtimarg, two mothers are popular. One is Shree Yashodaji and the other is Shree Yamunaji. Shree Yamunaji is the mother of all pushti bhaktas. There are three forms of each element in this universe. These three forms are

1. Adhidaivik: The divine form
2. Adhyatmik: The divine attributes attached with it.
3. Adhibhautik: The perceived form

Shree Yamunaji has also three forms.

1. Adhidaivik: She is the Fourth patarani of Shree Krishna in Golokdham. This form always resides with Shree Krishna.
2. Adhyatmik: Shree Yamunaji's nature and importance is, the one who, knowingly or unknowingly takes the divine water of Shree Yamunaji, all his sins gets destroyed, all obstacles coming in the way for Bhagwad seva will get destroyed etc.
3. Adhibhautik: The River form of Shree Yamunaji that is flowing in Mathura and Shreemad Gokul.

In reality, all these three forms are one and one only. The adhyatmik form resides in the Adhidaivik form and the Adhibhautik form will contain the Adhidaivik and adhyatmik form. Within the adhidaivik form, one form may be a part incarnation or the full incarnation.

Kalindiji (of Dwarkaleela) and Shree Yamunaji:

The Kalindiji of Dwarkaleela is the part incarnation of adhidaivik form of Shree Yamunaji. The full incarnation of adhidaivik form of Shree Yamunaji is in Vraj, where she is the fourth patarani of Shree Krishna.

Four Groups of Swaminijis:

There are basically four Yuthas (Groups) of Shree Swaminijis of Shree Krishna. The categorization is based on the divine attributes that each Swaminiji have.

The four groups are described as below in sequence:

1. Shree Radhikaji (Nityashiddha): Tamas bhav main
2. Shree Chandravali: Rajas bhav main
3. Shree Kumarikas: Satvik bhav main
4. Shree Yamunaji: Nirguna bhav main
   Thus, Shree Yamunaji is the leader of the Nirguna class of Shree Swaminijis

Appearance of Shree Yamunaji:

According to the Yamunamahatmya canto of Padma Purana, the Rigveda, Yajurveda and Samveda are also known as “adhitya”. “Aditya” is the another name of purna purushottam. The adhibhautik swaroop of “aditya” is the Sun (Surya) that we daily perceive.  Shree Purna Purushottam is of inifinite ras. This ras (anand) is itself Shree Yamunaji. Vedas also describe that Shree Yamunaji appeared from the RAVI MANDAL. The Physical form of Ravi mandal contains the Spiritual form (i.e. Adhyatmik Form) in the form of Vedatrayi. This Spiritual form will contain the divine form (Adhidaivik Form) i.e. Purna Purushottam. Shree yamunaji appeared from this adhidaivik form of Ravi mandal.

  Description of the swaroopa of Shree Yamunaji: Shree Yamunaji is the divine form of pushti of Shree Krishna. She is the bestower of all accomplishments of the devotional path of pushti.

The adhidaivik form (i.e. divine form) of Shree Yamunaji is described as follows:

Shree Yamunaji appeared from the left part of heart of Shree Krishna. Shree Yamunaji always bears the age of 16 years in Golokdham. She is dark is color, just like Shree Krishna. Shree Yamunaji, in summary, having the same swaroop like Shree Krishna.   Divine attributes of Shree Yamunaji:

According to Shree Yamunashtkaam created by Shree Mahaprabhuji, in praise of Shree Yamunaji, Shree Yamunaji has attributes similar to those of Bhagavan Shri Krishna.

1. Shree Yamunaji is the bestower of all accomplishments of pushtimarg.
2. Shree Yamunaji enhances the devotee's devotional in Shree Krishna.
3. Shree Yamunaji destroyes all hindrances that come in between the pushti jives and Shri Krishna.
4. Shree Yamunaji easily establishes the relation of divine being with  Shri Krishna.
5. Shree Yamunaji destroyes evil attributes that have entered into the divine being by the import of age of Kali.
6. Just as the devotees of Vraj had obtained Shri Krishna's love by worshipping Shree Yamunaji, similarly Pushti-jivas too, can obtain Shri Krishna's love by reverently drinking its water and bathing into it.
7. Shree Yamunaji is the bestower of divine body to pushti-being so as to make it suitable for the seva of Shri Krishna
8. The touch of Shree Yamunaji's water is similar to that of Lord Shri Krishna

|| શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યજીની ભારત પરિક્રમા ||

|| શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યજીની ભારત પરિક્રમા ||

મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યજીએ તત્કાલીન ભારતના લોકમાનસમાં નવચેતના પ્રગટાવીને નષ્ટ થતી ભારતીય સંસ્કૃતિને પુનર્જીવિત કરી.

શ્રીમદ્ વલ્લભાચાર્યજીએ માતા ઇલ્લમાની આજ્ઞા લઈને ભારત પરિક્રમાનો પ્રારંભ કર્યો. દસ વર્ષની બાળવયે માત્ર ધોતી ધારણ કરી ખુલ્લા પગે ચાલીને તેમને ભારતની પરિક્રમા કરી હતી. તેમણે આખાય ભારતની ત્રણ વખત પરિક્રમા કરી. આ પરિક્રમામાં તેમના જીવનનાં ૧૮ જેટલાં વર્ષો વ્યતીત થયાં છે. સંવત ૧૫૪૯માં શ્રાવણ સુદ ત્રીજે ગોકુળમાં ગોવિંદ ઘાટ ઉપર શ્રીમદ્ ભગવદ્નો પ્રારંભ કર્યો.

આવા સમયે ઠકુરાની ઘાટ ઉપર રાત્રિએ શ્રીજીબાવાએ સાક્ષાત્ દર્શન આપ્યા. ઠાકોરજીએ શ્રીવલ્લભને આજ્ઞા કરી કે આપ જે જીવને મારા નામનું નિવેદન કરાવી બ્રહ્નસંબંધ કરાવશો તે જીવનો હું અંગીકાર કરીશ અને તેના તેના બધા દોષો દૂર કરીશ. શ્રી વલ્લભ જ્યાં જ્યાં પધાર્યા તે ભૂમિ મહાપ્રભુજીની બેઠક તરીકે પ્રગટ થયેલી છે. જે વૈષ્ણવ સંપ્રદાયમાં છોટું વ્રજ ગણાય છે.

સોળમી સદીમાં ઇસ્લામ ધર્મે ભારતમાં મૂળ ઘાલ્યાં હતાં. દિલ્હીના તખ્ત ઉપર લોદીવંશના બાદશાહો રાજ્ય કરતા હતા. તે સમયે દેશમાં રાજકીય અંધાધૂંધી ફેલાઇ હતી. રાજસત્તાના પલટા નીચે લોકો ત્રાહિમામ્ પોકારી ગયા હતા. હરક્ષણ યુદ્ધના ભણકારાના આધારે લોકો જીવન જીવતા હતા. સ્ત્રીઓની સ્થિતિ કફોડી હતી. વટાવ પ્રવૃત્તિએ માઝા મૂકી હતી. સ્ત્રીઓ માટે ઘરની બહાર નીકળવું સહીસલામત ન હતું. પ્રજાનાં હૈયાં વિષાદમાં ઘેરાયેલાં હતાં. લોકોમાંથી જોમ, જુસ્સો, વીરતા, ઓજસ બધું જ ખલાસ થઇ ગયું હતું. આડેધડ મંદિરોનો ધ્વંશ થતો હતો. ધાર્મિક પરિસ્થિતિ અસ્થિર હતી. ધર્મનું હાર્દ ભુલાઇ ગયું હતું.

વૈદિક વિચારધારાની ઇમારત ડગમગવા લાગી હતી. કેવળ બાહ્યાચાર, પાખંડ, વહેમ અને અંધશ્રદ્ધાને પોષનારા અનેક નાના મોટા પંથોએ ધાર્મિક મૂલ્યોનો હ્રાસ નોંતર્યો હતો. યજ્ઞયાગાદિ ક્રિયાઓ ઉપરથી લોકોનું મન ઊઠી ગયું હતું. જ્ઞાનની સુફિયાણી વાતોથી લોકો વાજ આવી ગયા હતા. સર્વત્ર અધર્મનું સામ્રાજ્ય ફેલાયેલું હતું. આવા અનાચાર, અત્યાચાર અને અંધાધૂંધીના કાળમાં ઇ.સ. ૧૪૭૯માં સવંત ૧૫૩૫ના ચૈત્ર વદ એકાદશીના રોજ મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યનો જન્મ થયો હતો.

વૈદિક સંસ્કૃતિના પાયા હચમચી ગયા હતા. તેને સ્થિર કરવાની આવશ્યકતા નિર્માણ થઇ હતી. તેવા નાજુક સમયમાં જ્યારે સમાજ અધ:પતિત થયો હતો. મ્લેચ્છાક્રાંત થયો હતો ત્યારે મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યે ધાર્મિક ભાવનાને સાચું રૂપ આપ્યું. અંધાધૂંધીના આવા કાળમાં તેમણે સાચાં ઓજસ પાથયાઁ અને વૈષ્ણવ ધર્મને યોગ્ય દિશામાં વાળ્યો. વૈદિક પરંપરા અને તત્વજ્ઞાનને સંપૂર્ણ પુષ્ટ કરતા શ્રીમદ્ ભાગવત ગ્રંથનો આધાર લઇ ભક્તિનો આશ્રય લીધો અને જનમાનસને સ્પર્શી જાય તેવું ભાગવતનું રસસિંચન કર્યું. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણની લીલાઓનું અતિ મધુર રસપાન કરાવી વૈદિક વિચારધારાને સ્થિર કરી અને ભક્તિમાર્ગનો ઉપદેશ આપી તેમણે પુષ્ટિમાર્ગની સ્થાપના કરી.

અભ્યાસુ દ્રષ્ટિથી વિચાર કરીશું તો જણાશે કે જ્ઞાન અને કર્મનો મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યે નિષેધ નથી કર્યો પરંતુ જ્ઞાનનિષ્ઠા અને કર્મનિષ્ઠાનું સ્વતંત્ર અસ્તિત્વ ન રાખતાં તે બંને નિષ્ઠાઓને પ્રભુમાં યોજી છે. તેમના મત મુજબ પ્રભુની સેવા માટે જે કાર્ય થાય તે સાચું કાર્ય અને પ્રભુના માહાત્મ્યનું ખરું જ્ઞાન થાય તે સાચું જ્ઞાન.વલ્લભાચાર્યે કેવળ આદર્શો રજૂ નથી કર્યા. કેવળ ભાવુક બનીને ભાવનાઓ વ્યક્ત નથી કરી, પરંતુ તેમણે જીવનની વાસ્તવિકતાનું સચોટ વેધક દર્શન કરાવ્યું છે. જીવનની સાર્થકતાનો રાહ ચÃધ્યો છે. તેમણે કેવળ વૈષ્ણવો માટે જ નહીં, પણ સમગ્ર માનવ જાતના કલ્યાણ માટે જીવનનો સરળ રાહ ચÃધ્યો છે.

સમાજમાં તથા ધર્મમાં પ્રવર્તતી હાનિકારક જૂની જડો ઉખેડીને તેની જગ્યાએ નવા બીજનું રોપણ કરી નિસ્તેજ ચેતનાહીન બનેલી ધર્મવાટિકાને તેમણે સુંદર બનાવી. વાસ્તવમાં તે માટે જ તેમનો જન્મ થયો હતો તેમ કહેવું અતિશયોક્તિભર્યું નહીં ગણાય.ગૃહસ્થાશ્રમમાં રહીને પણ પ્રભુ પ્રાપ્તિ થઇ શકે છે. તે માટે દેહદમન અથવા સંન્યાસ લેવાની આવશ્યકતા નથી, તે મહાપ્રભુજીએ સ્પષ્ટ સમજાવ્યું છે. ઇન્દ્રિય ઓનો પ્રભુની સેવામાં વિનિયોગ કરવાનો સુગમ રસ્તો તેમણે દેખાડ્યો. પ્રભુ એ જ જીવનનું અંતિમ લક્ષ્ય હોવાથી, બધી શક્તિઓને પ્રભુ તરફ વાળવી જોઇએ એવી સમજ તેમણે પ્રચલિત કરી.

હજારો લોકોને તેમણે ઇશ્વરાભિમુખ કરી તેમના જીવન સુધાર્યાં. સ્ત્રીઓ અને શુદ્રો માટે બંધ થયેલાં ભગવદ્ પ્રાપ્તિનાં દ્વાર ખુલ્લાં કરી સંસારના ત્રિવિધ તાપથી તપ્ત થયેલા પીડિત, શોષિત, કચડાયેલા સમાજને તેમણે પડખે લીધો. વ્યક્તિ જીવનમાં અને સમિષ્ટમાં અનેક પ્રવૃત્તિઓ અથવા જે કંઇ બધું થતું રહ્યું છે તે આનંદમય પ્રભુની ક્રીડાપાત્ર છે. એ સમજાવી તેમણે ઉપનિષદનું તત્વજ્ઞાન જનમાનસ સુધી પહોંચાડ્યું.
તત્કાલીન ભારતની અવદશા એ પાનખર જેવી હતી. તેમાં મહાપ્રભુ વલ્લભાચાર્યનું પ્રગટ થવું એ વસંતની પધરામણી સમું હતું. તેમણે પ્રજાનાં જીવનમૂલ્યોમાં પ્રાણ પૂરી નવચેતના પ્રગટ કરી. સૈકાઓથી નશ્વિેતન થયેલા લોકમાનસમાં ચેતના પ્રગટાવી હિન્દુસ્તાનને નવા આદર્શો આપ્યા. નવી ભાવનાઓ જગાડી, નષ્ટ થતી ભારતીય સંસ્કૃતિને પુનર્જીવિત કરી.
મહાપ્રભુના સિદ્ધાંત માટે, તેમની વિચારધારા માટે ટૂંકમાં કહેવું હોય તો એમ કહી શકાય કે
એકં શાસ્ત્રં દેવકીપુત્રગીતમ્
એકો દેવો દેવકીપુત્ર એવ|
મંત્રોડપ્યેકસ્તસ્યનામાનિ યાનિ
કમૉપ્યેકં તસ્ય દેવસ્થ સેવા ||
ભગવાન શ્રીકૃષ્ણના મુખારવિંદથી ગાયેલી શ્રીમદ્ ભગવદ્ગીતા એ જ એક શાસ્ત્ર છે. દેવકીપુત્ર શ્રીકૃષ્ણ એ જ એક દેવ છે. મંત્ર પણ એક જ અને તે તેનું નામ સ્મરણ (શ્રીકૃષ્ણ શરણં મમ:) અને શ્રીકૃષ્ણની સેવા એ જ એક ખરું કર્મ છે.મહાપ્રભુજીના ભગવદ્ભક્તિના પ્રચારથી તાંત્રિક કર્મ અને શુષ્ક જ્ઞાનના ભાર નીચે દબાયેલા તત્કાલીન જનમાનસને ધર્મનો સાચો રાહ સાંપડ્યો. જનમાનસમાં ભાગવત ધર્મનું અમીસિંચન થયું. અંધાધૂંધીના એ યુગમાં હિન્દુ ધર્મ અને વૈદિક સંસ્કૃતિનો એક નવો અધ્યાય તેમણે શરૂ કર્યો. લોકોના એ હૃદયસમ્રાટ બન્યા અને લોકોએ તેમને પ્રભુ નહીં, મહાપ્રભુ તરીકે બિરદાવ્યા.
મહાપ્રભુજી વલ્લભાચાર્યનો જન્મ દિવસ છે ત્યારે બુદ્ધિશાળી પુષ્ટિમાર્ગીઓનું એ વિશેષ કર્તવ્ય છે કે જ્યારે સમાજ ભોગાકાંત બન્યો છે અને પુષ્ટિમાર્ગમાં જે કોઇ વિકૃતિઓ આવી ગઇ છે તેથી પુષ્ટિમાર્ગથી અલપિ્ત ન રહેતા મહાપ્રભુજીની વિચારધારાને બુદ્ધિપૂર્વક સમજી લઇ પુષ્ટિમાર્ગને યોગ્ય દિશામાં વાળવો જોઇએ. એ કાળની તાતી જરૂરિયાત છે.

|| શ્રી કૃષ્ણ શરણં મમ:||